3. सत्रமான ஸோமயாகங்கள்


18. पञ्चदशरात्रம் - இதில் வரிசையாய் त्रिवृत् अग्निष्टुत् अग्निष्टोमம்; त्रिरात्रம் (ज्योतिः, गौः आयुः) என்கிற மூன்று நாள்கள்; दशरात्रம்; अतिरात्रம், सत्रங்களுக்கு முதலிலும் கடைசியிலும் अतिरात्रமுண்டு; अहीநத்துக்கு முதலிலாவது கடைசியிலாவது தான். ஆகையால் இந்த पञ्चदशरात्रம் अहीநமா என்று சந்தேகம்வர, सत्रம்தான் என்று தீர்மானம் (ताण्ड्य.ब्रा.अध्या-23, खण्डः-8; मीमांसा - अध्या-8, पा-2, अधि-6).


ताण्ड्य.ब्रा.अध्या-23, खण्डः-8
त्रिवृदग्निष्टुदग्निष्टोमो ज्योतिर्गौरायुस्त्र्यहो द्वादशाहस्य दशाहान्यतिरात्रः
अन्यस्मै वै कामाय सत्त्रं अन्यस्मै यज्ञो न तत्सत्त्रेणाप्नोति यस्मैकं यज्ञो न तद्यज्ञेनाप्नोति यस्मैकं सत्त्रम्
यदन्यतोऽतिरात्रास्तेन यज्ञोऽथ यानि द्वादशाहस्य दशाहानि तेन सत्त्रम्
उभावेवैताभिः कामाववरून्धते

मीमांसा-अध्या-8, पा-2, अधि-6 पञ्चदशरात्रादिषु सत्रधर्मातिदेशाधिकरणम्
8.2.6.29 - अन्यतरतोऽतिरात्रत्वात् पञ्चदशरात्रस्याहीनत्वं कुण्डपायिनामयनस्य च तद्भूतेष्वहीनत्वस्य दर्शनात् ॥
8.2.6.30 - अहीनवचनाच्च ॥
8.2.6.31 - सत्रे वोपायिचोदनात् ॥
8.2.6.32 - सत्रलिङ्गञ्च दर्शयति ॥

Go to Main Page